Mediator sądowy – czym się zajmuje: mediacja jest procesem, a każdy z procesów musi być przecież przez kogoś prowadzony. Taką osobą jest mediator (pojednawca, arbiter). W poniższym artykule postaramy się skupić na tym, kim on dokładnie jest i jakie wymagania trzeba spełniać, aby pełnić taką funkcję. 

Mediator – warunki formalne

Mediator jest osobą przewodniczącą mediacji. Tak w skrócie możemy określić jego rolę, a żeby móc jej przewodniczyć, musi spełnić parę warunków, które zostały określone w Kodeksie Cywilnym.

• mediator nie może być równocześnie sędzią, co wydaje się być oczywiste. Nie po to przystępuje się do procesu mediacji, żeby prowadził go sędzia. Może to być jednak wyjątkowo sędzia w stanie spoczynku,
• mediator musi mieć pełnię praw publicznych (brak jakichkolwiek wyroków, które takie publiczne prawa ograniczają), a także musi mieć pełną zdolność do prawnych czynności (nie może to być osoba ubezwłasnowolniona i musi mieć ukończone 18 lat),
• mediatorem może być wyłącznie osoba fizyczna.

Co dalej?

Jeżeli dana osoba spełni formalne wymagania, to poza nimi powinna zadbać o to, żeby została wpisana na listę mediatorów. Prowadzeniem takich list zajmują się pozarządowe organizacje, organizacje mediacyjne, jak i szkoły wyższe. Następnie są one porządkowane i sumowane przez prezesa okręgowego sądu w wybranym regionie i to on właśnie posiada całą listę. Zatem jeżeli poszukujemy mediatora, nasze kroki powinniśmy skierować do sądu okręgowego.

Wybór mediatora

Mediatora można wybrać samodzielnie, a jeżeli spór tyczy się kilku stron, to na nasz wybór zgodzić się musi strona albo strony przeciwne. Kiedy strony nie będą w stanie dokonać wyboru mediatora, sąd zrobi to za nich, mając na względzie listę mediatorów i dokonując wyboru najwłaściwszego dla konkretnej sprawy. Mediator musi zostać zawiadomiony o tym, iż go wybrano. Może niewątpliwie odmówić przeprowadzenia mediacji, wówczas procedura jest ponawiana.

Mediacje – na czym właściwie polegają?

Żeby móc udzielić odpowiedzi na pytanie, czym dokładnie zajmuje się mediator, musimy mieć na względzie, na czym tak właściwie polegają mediacje. Otóż będą to rozmowy, które prowadzą między sobą dwie strony. W środku nich występuje mediator, czyli ktoś bezstronny, całkowicie z zewnątrz. Wysłucha on danych argumentów, starając się znaleźć odpowiedni kompromis. Jak można się domyślić, nie będzie on w stanie zadowolić obu stron stuprocentowo, niemniej jednak może przynieść im największą korzyść w wybranym czasie. Taki kompromis musi być zgodny z przepisami prawa, jak również etycznymi normami. Zatem same mediacje mają charakter rozmowy, w której bierze udział osoba trzecia. Pilnuje, żeby do głosu nie doszły negatywne emocje, udziela głosu, kieruje rozmową i pomaga w opanowaniu sytuacji. Z drugiej jednakże strony wyjaśnia, jak taka sprawa wygląda w oczach bezstronnej osoby oraz jakie są ewentualne rozwiązania. Dzięki temu możliwe jest nie tylko wypracowanie porozumienia, ale także dokładniejsze zrozumienie danej sytuacji.

Mediator – kiedy można skorzystać z jego pomocy?

Mediator wspomaga strony, między którymi doszło do powstania sporu. Możemy się do niego wybrać jeszcze przed pierwszą rozprawą sądową, jak również w trakcie postępowania. Sądy zwykle dobrze przyjmują fakt, że strony podjęły się mediacji. Niemniej trzeba pamiętać, iż rozmowa w obecności bezstronnej osoby nie zawsze przyniesie oczekiwane rezultaty. Czasami nie jest możliwe wypracowanie porozumienia, mimo starań. Równocześnie w wypadku, kiedy wypracujemy ugodę, będzie musiał zatwierdzić ją sąd, o ile ma miejsce w nim postępowanie w danej sprawie. Sąd może także skierować strony na mediację, chociaż to rozwiązanie nie jest często praktykowane i nie cieszy się sporą popularnością. Jest to związane z faktem, iż mediacje, co do zasady, powinny być dobrowolne. Znaczy to, iż strony muszą zechcieć wypracować porozumienie, a minimum chcieć zrozumieć intencje przeciwnej strony.

Obowiązki oraz działania mediatora

Mediator ma przede wszystkim obowiązek zachowania bezstronności, nie może więc faworyzować którejś ze stron. Poza tym zobowiązany jest on do zachowania w tajemnicy informacji, które uzyskał na drodze mediacji, chyba iż strony z takiego obowiązku go zwolnią.

Jaki jest zakres działań mediatora?

• organizacja spotkania, przygotowanie własnego stanowiska na podstawie dokumentacji otrzymanej od wszystkich stron,
• przewodzenie w spotkaniu, przy zastosowaniu metod mediacyjnych, których celem jest polubowne zakończenie sporu.

Co dzieje się po mediacji?

Jeśli mediacja została zakończona pozytywnie, mediator przygotowuje protokół całej mediacji i przesyła go do właściwego sądu. Później sędzia w niedługim postępowaniu nadaje jej równą ugodzie moc i na tym mógłby się już zakończyć cały proces mediacyjny. Istnieje jednak druga ze stron medalu. Co w wypadku, kiedy mediacja zakończyła się tak zwanym fiaskiem? Wtedy czeka nas kosztowna i długa droga w sądzie, która na pewno zszarga nerwy i uszczupli zasoby portfela. Zatem lepiej się dogadać.